Kolesterol, vücudun sağlıklı bir şekilde çalışabilmesi için ihtiyaç duyduğu önemli bir yağdır. Kolesterol, hücre zarlarının yapısında, bazı hormonların üretiminde ve sindirim sisteminin sağlıklı işleyişinde rol oynar. Kolesterol yağda çözüldüğü için kana karışamaz. Vücutta dolaşım yapabilmesi için proteinler ile birleşerek lipoprotein adı verilen molekülleri oluşturur. Lipoproteinlerin farklı çeşitleri vardır. Bu çeşitliliklerin en çok bilinenleri HDL ve LDL kolesteroldür. LDL kolesterol, “kötü” kolesterol olarak adlandırılır ve atardamarları tıkayarak kalp sağlığını tehdit eden plakların oluşmasına sebep olabilir.
Kolesterol Nedir?
Kolesterol, yağ asitlerinin ve diğer lipitlerin metabolizmasında rol oynayan bir sterol türüdür. Kolesterol, hücre zarlarının yapısında, bazı hormonların üretiminde ve sindirim sisteminin sağlıklı işleyişinde rol oynar. Vücudun kolesterole ihtiyacı vardır, ancak kolesterol seviyesinin normalin üzerinde olması atardamarları sertleştirip daraltarak kalp sağlığını tehdit eden plakların oluşmasına sebep olabilir.
Kolesterol, atardamar ve damar duvarlarında birikerek kalp hastalıkları ile inmeye sebep olabilir. Kolesterol, vücudun sağlıklı bir şekilde çalışabilmesi için ihtiyaç duyduğu önemli bir yağdır. Kolesterol, hücre zarlarının yapısında, bazı hormonların üretiminde ve sindirim sisteminin sağlıklı işleyişinde rol oynar.
LDL Kolesterol Nedir?
LDL (Düşük yoğunluklu lipoprotein), vücuttaki kolesterolün ve diğer lipidlerin taşınmasını sağlayan bir lipoprotein türüdür. LDL kolesterol, “kötü” kolesterol olarak adlandırılır çünkü yüksek seviyeleri atardamarları tıkayarak kalp sağlığını tehdit eden plakların oluşmasına sebep olabilir. LDL’nin temel görevi karaciğerde üretilen kolesterolü vücudun diğer bölgelerine taşımaktır. LDL kolesterolü yüksek olan kişilerde kalp ve damar hastalığı riski yüksektir.
LDL kolesterol, düşük yoğunluklu lipoprotein anlamına gelir ve vücuttaki kolesterolün yaklaşık %60’ını taşır. LDL kolesterolün temel görevi karaciğerde üretilen kolesterolü vücudun diğer bölgelerine taşımaktır. Vücudun kolesterole ihtiyacı vardır; hormonların üretilmesi, vitamin emilimi ve hücre zarlarının onarımı için kolesterol gereklidir.
Ancak LDL’nin fazla olması vücuttaki dengeleri bozabilir ve atardamarları tıkayarak kalp sağlığını tehdit eden plakların oluşmasına neden olabilir. Kalp damarlarını tıkayan plaklar, yüksek tansiyona, kalp krizi riskine, inme riskine ve kalbin oksijen ihtiyacını karşılayamamasına sebep olabilir. Bu nedenle LDL kolesterol seviyesinin kontrol edilmesi ve gerektiğinde düşürülmesi önemlidir.
LDL Kolesterol Ne İşe Yarar?
LDL kolesterol, düşük yoğunluklu lipoprotein anlamına gelir ve vücuttaki lipidlerin yani yağların taşınmasını sağlayan bir molekül türüdür. LDL’nin temel görevi karaciğerde üretilen kolesterolü vücudun diğer bölgelerine taşımaktır. Bu, hücrelerin doğru şekilde çalışabilmesi için ihtiyaç duyduğu kolesterolün ulaşmasını sağlar.
Bununla birlikte, LDL’nin fazla olması kan damarlarında plak oluşumuna neden olabilir. Bu plaklar damarları daraltarak kan akışını engelleyebilir ve kalp krizi veya inme gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Ayrıca, damar sertleşmesine neden olarak yüksek tansiyona sebep olabilir. Bu nedenle LDL kolesterol seviyesinin kontrol edilmesi ve gerektiğinde düşürülmesi önemlidir.
LDL Kolesterol Yüksekliği Neden Olur?
LDL kolesterol yüksekliği genellikle sağlıksız yaşam tarzı seçimleriyle ilişkilidir. Aşırı doymuş yağ tüketimi, LDL kolesterol seviyelerini yükseltebilir. Doymuş yağlar genellikle kırmızı et, tam yağlı süt ürünleri ve işlenmiş gıdalarda bulunur. Trans yağlar da LDL’yi yükseltme potansiyeline sahiptir; bu yağlar çoğunlukla işlenmiş yiyeceklerde bulunur.
Yetersiz fiziksel aktivite de LDL’nin yükselmesine katkıda bulunabilir çünkü egzersiz yapmak HDL (iyi) kolesterol seviyelerini artırırken aynı zamanda LDL’yi düşürmeye de yardımcı olabilir. Ayrıca, obezite de LDL’nin yükselmesine neden olabilir. Fazla kilo taşıyan kişilerde genellikle insülin direnci görülür ve bu da karaciğerin daha fazla LDL üretmesine neden olur.
Genetik faktörler de önemli bir rol oynar; ailesel hiperkolesterolemi adı verilen bir durum, bireylerin ıslah edilmiş LDL seviyelerine sahip olmasına neden olabilir. Son olarak, sigara içmek ve aşırı alkol tüketimi de LDL’yi yükseltebilir. Sigara içenlerde HDL (iyi) kolesterol seviyeleri düşük olduğu için LDL daha az dengelenir ve bu da yüksekliğe yol açar.
LDL Kolesterol Düşüklüğü Ne Demek?
LDL kolesterol düşüklüğü genellikle 40 mg/dL’nin altındaki değerlerle ifade edilir. Ancak bu değer laboratuvarlara göre değişiklik gösterebilir. Düşük LDL kolesterol seviyeleri genellikle iyi kabul edilir çünkü düşük seviyelerde damar sertleşmesi riski azalır.
Düşük LDL kolesterol seviyeleri genellikle iyi sağlık göstergesi olarak kabul edilir ancak çok düşük olması bazı sağlık sorunlarına da işaret edebilir. Örneğin düşük LDL seviyeleri karaciğer hastalığı, tiroid problemleri veya malabsorbsiyon yani besin emilim bozukluğu gibi durumlarla ilişkilendirilebilir.
Ayrıca, düşük LDL seviyeleri bazı kanser türlerinde ve yaşamsal risk taşıyan durumlarda da görülebilir. Özellikle 50 mg/dL altındaki değerler araştırmalara göre sinir sistemini etkileyebilir ve kanser riskiyle ilişkilendirilebilir. Ancak düşük LDL’nin nedenleri tam olarak anlaşılamamıştır ve bu konudaki çalışmalar devam etmektedir.
LDL Kolesterol Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?
LDL kolesterol düşüklüğü genellikle belirgin semptomlara neden olmaz ancak bazı durumlarda yorgunluk, halsizlik, iştahsızlık, bulantı, ishal veya karın ağrısı gibi belirtiler gösterebilir. Aynı zamanda ciltte morarma veya kanama eğilimi artabilir.
Düşük LDL seviyeleri tıbbi testler sırasında fark edilebilir veya aşağıdaki belirtilerle kendini gösterebilir:
- Yorgunluk: Genel bir enerji eksikliği hissi
düşük LDL seviyeleri
- Halsizlik: Vücudun günlük aktivitelerini yerine getirmekte zorlanması
düşük LDL seviyeleri
- İştahsızlık: Yemek yeme isteğinin azalması
düşük LDL seviyeleri
- Bulantı: Mide bulantısı hissi
düşük LDL seviyeleri
- İshal: Sık sık sulu dışkılama
düşük LDL seviyeleri
- Karın ağrısı: Mide bölgesinde rahatsızlık hissi
düşük LDL seviyeleri
- Ciltte morarma veya kanama eğilimi: Damarların daha görünür hale gelmesi veya küçük yaralardan daha fazla kanama olması
düşük LDL seviyeleri
- Saç dökülmesi: Saç tellerinin incelmesi veya kopması
düşük LDL seviyeleri
Bu belirtiler genellikle düşük kalorili diyetlerden veya diğer sağlık sorunlarından kaynaklanabilir. Eğer bu belirtileri yaşıyorsanız mutlaka bir doktora görünmelisiniz.
Hangi Değerler Kolesterolden Tehlikeli Olur?
Kolesterol seviyelerinin değerlendirilmesinde toplam kolesterol, HDL (iyi) kolesterol ve LDL (kötü) kolesterol değerlerine bakılır. Toplam kolesterol değerinin 200 mg/dl’nin altında olması istenir; 200 mg/dl ile 239 mg/dl arası sınırda kabul edilirken 240 mg/dl ve üstü yüksek değer olarak kabul edilir.
HDL (iyi) kolesterolun kadınlarda 50 mg/dl’nin altında erkeklerde ise 40 mg/dl’nin altında olması istenir; bunun altında olması kalp damar hastalıkları açısından riskli kabul edilir. Kandaki triglycerid (yağ) oranının ise 150 mg/dl’nin altında olması istenir; bunun üstündeki değerler sınırda kabul edilip 200 mg/dl’nin üzerindeki değerler yüksek olarak kabul edilir.
Tıbbi Testlerde Kolesterolden Neler Çıkabilir?
Tıbbi testlerde kolesterolden çıkan değerler kişinin genel sağlık durumu hakkında bilgi verir. Kolesterol seviyelerinin yüksek çıkması kalp hastalıkları riskini artırırken düşük çıkması genellikle iyi sağlık göstergesi olarak kabul edilir ancak çok düşük olması bazı sağlık sorunlarına işaret edebilir.
Tıbbi testlerde çıkan değerler şöyle değerlendirilebilir:
-
Toplam Kolesterol: 200 mg/dL altı istenir; 200-239 mg/dL sınırda; 240 mg/dL üstü yüksektir.
-
LDL Kolesterol: 100 mg/dL altı iyi kabul edilir; 100-129 mg/dL sınırda; 130-159 mg/dL yüksek; 160-189 mg/dL çok yüksek; 190 mg/dL üstü aşırı yüksektir.
-
HDL Kolesterol: Kadınlarda 50 mg/dL altı riskli; erkeklerde ise 40 mg/dL altıdır.
-
Triglycerid: Kandaki triglycerid oranının ise 150 mg/dl’nin altında olması istenir; bunun üstündeki değerler sınırda kabul edilip 200 mg/dl’nin üzerindeki değerler yüksek olarak kabul edilir.
Kolesterol test sonuçlarının yanı sıra kişinin genel sağlık durumu da önemlidir çünkü bazen yüksek çıkan değerler belirli sağlık sorunlarıyla ilişkilendirilebilir veya tersine normal çıkan değerler kişinin yaşam tarzına bağlı olarak değişkenlik gösterebilir.