Sedef hastalığı, cildin hızla yenilenen hücrelerle karakterize edilen, kronik ve tekrarlayan bir otoimmün dermatolojik hastalıktır. Bu durumda, cilt hücreleri normalden çok daha hızlı bir şekilde dökülür ve yenilenir, bu da cilt yüzeyinde pul pul döküntülerin, kırmızı lekelerin ve beyazımsı-gümüş renkte plakların oluşmasına neden olur. Sedef hastalığı genellikle dirsek, diz, kafa derisi ve bel bölgesinde görülse de vücudun herhangi bir yerinde meydana gelebilir.
Sedef Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Sedef hastalığının en yaygın belirtileri şunlardır:
-
Kırmızı, pul pul döküntüler
-
Ciltte gümüşi beyaz renkli plaklar
-
Cildin çatlaması ve kuruması
-
Tırnaklarda çukurların oluşması
-
Dizlerde ve dirseklerde kalınlaşmış cilt
-
Bacaklarda iltihaplı kırmızı lekeler
-
Ciltte kaşıntı veya yanma
-
Tırnaklarda çukurlaşma ve ayrılma
-
Eklem ağrıları (sedef artriti)
Genellikle sedef hastalığının seyrinde alevlenme ve sakinleşme dönemleri olur. Alevlenme dönemlerinde belirtiler şiddetli hale gelirken, sakinleşme dönemlerinde belirtiler hafifler.
Sedef Hastalığı Neden Olur?
Sedef hastalığının kesin nedeni bilinmemektedir, ancak genetik ve çevresel faktörlerin bir etkileşimiyle ortaya çıktığı düşünülmektedir. Bağışıklık sisteminin anormal tepki vermesiyle sedef hastalığı oluşur. Sedef hastalığına yatkın kişilerde belirli tetikleyiciler sedef hastalığını ortaya çıkarabilir veya mevcut semptomları kötüleştirebilir. Bu tetikleyiciler şunlardır:
-
Stres
-
Enfeksiyonlar (özellikle boğaz enfeksiyonları)
-
Cilt yaralanmaları veya travmaları
-
Hava değişiklikleri (soğuk ve kuru hava)
-
Tütün kullanımı
-
Aşırı alkol tüketimi
-
Bazı ilaçlar (lityum, beta blokerler, antimalaryaller)
-
Hormonal değişiklikler (adet döngüsü gibi)
Sedef Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
Sedef hastalığı genellikle dermatolog tarafından yapılan fiziksel muayene ile teşhis edilir. Doktor, ciltteki döküntüleri ve plakları inceleyerek ve hastanın tıbbi geçmişini değerlendirerek teşhis koyar. Bazen cilt biyopsisi yapılarak kesin teşhis sağlanabilir. Bu işlemde, sedef lezyonlarından küçük bir örnek alınarak laboratuvara gönderilir ve mikroskop altında incelenir.
Sedef Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Sedef hastalığının kesin bir tedavisi yoktur, ancak belirtileri kontrol altına almak için çeşitli tedavi seçenekleri mevcuttur. Tedavi planı hastanın yaşına, genel sağlık durumuna, sedef hastalığının şiddetine ve hangi bölgeleri etkilediğine bağlı olarak belirlenir. Tedavi yöntemleri şunları içerebilir:
Topikal Tedaviler
Cilt üzerindeki lezyonlara doğrudan uygulanan kremler, merhemler veya losyonlar kullanılır. Bu tedaviler sedef plaklarının görünümünü azaltabilir ve kaşıntıyı hafifletebilir. Topikal tedavi örnekleri şunlardır:
-
Kortikosteroidler
-
D vitamini analogları (klobetasol propionat, tazaroten)
-
A vitamini türevleri (tazaroten)
-
Katran içeren ürünler
-
Retinoidler
-
Calcineur inhibe eden topikal ajanlar
Fototerapi
Özellikle orta ila şiddetli sedef hastalığı olan kişiler için etkili bir tedavi seçeneğidir. Fototerapi, ultraviyole (UV) ışığa maruz kalmayı içerir ve cildin bağışıklık sistemini baskılamaya yardımcı olur. UVB fototerapi veya PUVA tedavisi uygulanabilir.
Sistemik Tedaviler
Şiddetli sedef hastalığı olan veya artrit formu olan kişilere uygulanır. Bu tedaviler vücut genelinde etki eder ve bağışıklık sistemini baskılarak semptomları azaltır. Sistemik tedavi örnekleri şunlardır:
-
Ağızdan alınan ilaçlar (metotreksat, siklosporin, apremilast)
-
Biyolojik ajanlar (etanercept, infliksimab, adalimumab)
Sedef Hastalığı İle İlgili Yanlış Bilinenler
Sedef hastalığı ile ilgili yaygın yanlış anlamalar şunlardır:
-
Bulaşıcıdır: Sedef hastalığı bulaşıcı değildir ve doğrudan temas ile geçmez.
-
Sadece ciltte sorun yaratır: Sedef hastalığı sadece cilt belirtileri ile sınırlı değildir; eklem iltihabı olan sedef artritiye de yol açabilir.
-
Sadece yetişkinleri etkiler: Sedef hastalığı çocukları da etkileyebilir. Genetik yatkınlık varsa bebeklik döneminde de görülebilir.
Sonuç
Sedef hastalığı karmaşık bir otoimmün dermatolojik rahatsızlıktır ve genellikle psikolojik sorunlarla ilişkilendirilir. Kesin nedeni bilinmemekle birlikte genetik yatkınlık ve bağışıklık sisteminin rolü olduğu düşünülmektedir. Sedefin tedavisi yoktur ancak çeşitli yöntemlerle belirtileri hafifletilebilir ve kontrol altına alınabilir. Psikolojik destek de tedavi planına dahil edilmelidir.