Hipotiroidi, tiroid bezinin yeterli miktarda tiroid hormonu üretememesi durumudur. Tiroid bezi, boynun ön kısmında bulunan ve metabolizmayı düzenlemeye yardımcı olan iki önemli hormonu, tiroksin (T4) ve triyodotironin (T3) üretir. Bu hormonlar vücudun her hücresinde metabolizma hızını ayarlar ve ayrıca kalp atış hızını, vücut sıcaklığını ve diğer önemli işlevleri de etkiler.
Hipotiroidi semptomları yaşanıyorsa bunlar genellikle yavaş ilerler. Yorgunluk, kilo artışı ve depresyon gibi bu semptomlar daha yaygın olduğundan bunların sebebinin hipotiroidi olduğunu düşünmeyebilirsiniz. Ancak bu durumda dikkatli olmakta fayda var.
Hayati öneme sahip olan bu hormonların yetersiz üretimi sonucunda gelişen hipotiroidide bir dizi rahatsız edici semptomla karşılaşılabilir. Bu bağlamda; “Hipotiroidi nedir?”, “Hipotiroidi belirtileri nelerdir?”, “Hipotiroidi tedavisi nasıl yapılır?” gibi soruların yanıtları merak edilmektedir.
Hipotiroidi Nedir?
Hipotiroidi; boynun ön kısmında yer alan tiroid bezinin düzgün çalışmaması sonucunda ortaya çıkan ve tiroksin (T4) ve triiyodotironin (T3) hormonlarının yetersiz üretimiyle karakterize edilen bir rahatsızlıktır. Hipotalamus, tiroid bezini uyaran TSH (tiroid uyarıcı hormon) üretmesi için hipofiz bezini yönlendirir. Hipotiroidi durumunda genellikle tiroid bezi yeterince çalışmadığı için vücutta yeterli miktarda T4 veya T3 hormonu bulunmaz. Bunun sonucunda ise metabolizma yavaşlar.
Hipertiroidinin tersine hipotiroidide tiroid bezi aşırı çalışmaz. Vücuttaki tiroit hormonlarının yetersiz olmasından dolayı tiroid bezi aşırı çalışmaya başlarsa buna bağlı olarak kan TSH seviyeleri artar.
Hipotiroidi Türleri Nelerdir?
Hipotiroidinin primer hipotiroidi ve sekonder/tersiyer hipotiroidi olmak üzere iki ana türü vardır.
Primer hipotiroidi:
Bu hipotiroidi türünde tiroid bezi düzgün çalışmadığı için yeterince hormon üretmez. Hashimoto hastalığı, doğumsal anomaliler, iyot eksikliği veya tiroit kanseri sebebiyle tiroit bezinin tümünün veya bir kısmının çıkarılması primer hipotiroidinin en yaygın nedenleridir.
Sekonder/tersiyer hipotiroidi:
Bu durumlarda hipofiz bezi düzgün çalışmadığı için yeterince TSH üretemez ya da hipotalamus düzgün çalışmadığı için yeterince tirotropin relasing hormonu (TRH) üretilmez. Sekonder/tersiyer hipotiroidi oldukça nadir görülmektedir ve genellikle tümörler ya da travmalar sonucu ortaya çıkar.
Hipotiroidi Belirtileri Nelerdir?
Hipotiroidinin neden olduğu metabolizma yavaşlaması sonucunda bazı belirtiler ortaya çıkabilir. Hipotiroidide görülen belirtiler şunlardır:
-
Yorgunluk,
-
Soğuğa karşı toleranssızlık,
-
Kilo artışı,
-
Ciltte kuruma,
-
Kabızlık,
-
Kaslarda sertlik veya ağrı,
-
Saç dökülmesi,
-
Depresyon,
-
Düşük libido,
-
Hiperlipidemi (kanda yağ oranının artması),
-
Düşük tiroit hormon seviyelerine bağlı olarak kalp atış hızının düşmesi (bradikardi).
-
Kadınlarda adet döngüsünün düzensizleşmesi,
-
Kadınlarda doğurganlık sorunları.
-
Fiziksel işlevlerde azalma,
-
Konsantrasyon güçlüğü,
-
Unutkanlık.
-
Ciltte kuruma veya kurumuş cildin soyulması,
-
Cildin sarı-turuncu renkte görünmesi,
-
Saçların kuruması veya incelmesi,
-
Bacaklarda ödem oluşması,
-
Sesin kısılması veya boğuklaşması,
-
Kolesterol seviyesinin yükselmesi.
-
Kalp atış hızının düşmesine bağlı olarak kalp hastalıklarına yatkınlık.
-
El ve ayaklarda uyuşma veya karıncalanma,
-
Tiroid bezinin büyümesi sonucu boğazda şişlik (guatr).
-
Ayrıca kadınlarda düzensiz adet döngüsü veya adetlerin tamamen kesilmesi gibi sorunlara sebep olabilir.
-
Mental işlevlerde azalma sonucu hafızanın zayıflaması gibi belirtiler de görülebilir.
-
Ciltte kuruma veya kurumuş cildin soyulması,
-
Cildin sarı-turuncu renkte görünmesi,
-
Saçların kuruması veya incelmesi,
-
Bacaklarda ödem oluşması,
-
Sesin kısılması veya boğuklaşması,
-
Kolesterol seviyesinin yükselmesi.
-
Kalp atış hızının düşmesine bağlı olarak kalp hastalıklarına yatkınlık.
-
El ve ayaklarda uyuşma veya karıncalanma,
-
Tiroid bezinin büyümesi sonucu boğazda şişlik (guatr).
-
Ayrıca kadınlarda düzensiz adet döngüsü veya adetlerin tamamen kesilmesi gibi sorunlara sebep olabilir.
-
Mental işlevlerde azalma sonucu hafızanın zayıflaması gibi belirtiler de görülebilir.
Hipotiroidide görülen bu belirtiler genellikle hafif seyirlidir. Bu nedenle hipotiroidi olduğunun farkında olmayan kişilerde yorgunluk ya da kilo artışı gibi daha yaygın olan semptomların sebebinin hipotiroidizm olduğu düşünülemez. Ancak bu konuda dikkatli olmakta fayda vardır çünkü hipertiroidizm tedavi edilmediği takdirde ciddi sonuçlar doğurabilir.
Hipotiroidi Nasıl Teşhis Edilir?
Hipotiroidiyi teşhis etmek için öncelikle fizik muayene yapılır. Bu muayene esnasında doktor semptomlarınızı değerlendirir ve tiroit bezinde büyüme olup olmadığını kontrol eder. Daha sonra kan testleri yapılması gerekebilir. Bu testlerde doktorunuzun thyrotropin (TSH), serbest T4 ve T3 seviyelerinizi kontrol etmesi gerekecektir. Hipertiroidizm olan kişilerde genellikle yüksek TSH seviyeleri görülürken düşük serbest T4 seviyeleri de bulunur. Ek olarak doktorunuzun Hashimoto hastalığı olup olmadığını kontrol etmek için antikor testleri de istemesi mümkündür. Bu testlerde tiroit peroksidaz (anti-TPO) antikorları pozitif çıkarsa Hashimoto hastalığınız olduğu anlamına gelir. Eğer doktorunuz tiroit bezinizin görüntüsünü görmek isterse sintigrafi veya ultrasonografi gibi görüntüleme yöntemlerine de başvurabilir.
Hipotiroidi Tedavisi Nasıl Yapılır?
Hipertiroidizm tedavisinde olduğu gibi hipertiroidizm tedavisinde de erken teşhis önemlidir. Erken teşhis edilen bir hipertiroidism problemi tedavi edildiği takdirde herhangi bir sağlık sorunu ortaya çıkmadan kontrol altına alınabilir. Ancak tedavi edilmediği takdirde çok ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Hipertiroidism tedavisi ilaç tedavisi cerrahi tedavi beslenme ve yaşam tarzı değişiklikleri ile yapılabilmektedir.
İlaç tedavisi:
Hipertiroidism tedavisinde ilaç kullanımı oldukça önemlidir. Levotiroksin adı verilen ilaç tedavi sürecinin temelini oluşturur. Vücudun ihtiyacına göre belirli dozlarda levotiroksin kullanımıyla birlikte zamanla hipertiroidism problemi kontrol altına alınır. Levotiroksin kullanımı sonucunda kanınızdaki TSH seviyelerinin normale dönmesi gerekir. Ancak bazı hastalarda tedaviye yanıt alınamayabilir. Böyle durumlarda farklı ilaçların kombinasyonu ile tedaviye devam edilebilir. Levotiroksin kullanımına bağlı olarak gelişen yan etkiler sonucunda tedaviye son vermek gerekebilir ancak bu durum oldukça nadirdir.
Levotiroksin kullanımı ömür boyu devam eder ancak bu durum yaşam tarzı değişiklikleriyle birlikte değiştirilebilir.
Cerrahi tedavi:
Tiroid bezinin aşırı büyüdüğü veya nodül oluştuğu durumlarda tiroit bezinin cerrahi olarak çıkarılması gerekebilir.
Beslenme ve yaşam tarzı değişiklikleri:
Hipertiroidism tedavisinde levotiroksin kullanımıyla birlikte bazı yaşam tarzı değişiklikleri de yapılabilir. Bu bağlamda özellikle diyet oldukça önemlidir. Hipertiroidism hastalarının iyot alımına dikkat etmesi gerekir çünkü iyot tiroit hormonlarının yapımında önemli rol oynar. Bu nedenle hipertiroidism problemi olan kişilerin diyetlerinde deniz ürünleri sodyumlu gıdalar tuzlu içecekler ve iyotlu tuz gibi iyot bakımından zengin gıdalara dikkat etmesi gerekir ancak iyot eksikliğinin de hipertiroidism problemi olan kişilerde iyot eksikliğine bağlı gelişen guatr tablosunu ortaya çıkarabileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle diyet programı oluşturulurken mutlaka dikkatli olunmalıdır.
Ayrıca düzenli egzersiz yapmak stresten uzak durmak ve sağlıklı bir yaşam sürmek iyot alımına dikkat etmek kadar önemlidir. Diyetisyen desteği ile birlikte sağlıklı bir beslenme planı oluşturarak düzenli egzersiz yapmak stresle başa çıkmak ve sağlıklı bir yaşam sürmek hipertiroidism problemine iyi gelecektir.