Ağrı; vücudun hasar gördüğünü bildiren bir alarm gibidir. Çeşitli sağlık sorunları bu alarmı tetikleyebilir. Vücut ağrıyı dindirmek için dinlenmeyi önerirken, ağrıyı dindirmeye yardımcı olacak ilaçlar da mevcuttur. Ağrı kesici ilaçlar, ağrıyı hafifletmek ve tedavi etmek amacıyla kullanılan ilaçlardır. Vücut tarafından algılanan ağrı sinyallerini azaltarak etki ederler. Özellikle baş ağrısı, diş ağrısı, adet sancıları, kas ve eklem ağrıları ile migren gibi hafif ve orta şiddetteki ağrıların tedavisinde yaygın olarak kullanılırlar. Ağrı kesiciler reçetesiz temin edilebilen basit ilaçlardan, güçlü ve bağımlılık yapıcı özelliklere sahip ağrı kesicilere kadar geniş bir yelpazeye sahiptirler. Ağrı kesicilerin bilinçsiz kullanımında bağımlılık gibi ciddi sorunlar yaşanabilir. Bu nedenle ağrı kesici ilaçların kullanımı, uzman hekimlerin önerdiği şekilde olmalıdır. İlaçların hangi durumlarda kullanıldığı, dozajlarının ne olması gerektiği ve kullanım süreleri gibi detaylı bilgileri yalnızca uzman hekimler verebilir.
Ağrı kesici nedir?
Ağrı kesici; ağrıyı azaltan veya dindiren, tıbbi veya cerrahi müdahaleye gerek kalmadan kullanılabilen ilaçlara verilen isimdir. Ağrı kesiciler, vücudun doğal ağrı hissini hafifleterek etki gösterirler. Genellikle baş ağrısı, diş ağrısı, kas ve eklem ağrıları, migren, ateş ve soğuk algınlığı semptomlarını hafifletmek için kullanılırlar. Ağrı kesicilerin bilinçli ve uzman önerisiyle kullanılması önemlidir çünkü her ilaçta olduğu gibi yan etkileri de olabilir.
Ağrı kesici nasıl çalışır?
Ağrı kesiciler, vücutta meydana gelen kimyasal tepkimelere etki ederek ağrıyı dindiren ilaçlardır. Vücut tarafından algılanan ağrı sinyallerini azaltarak etki ederler. Ayrıca, bazı ağrı kesiciler ateşi düşürmeye yardımcı olur ve belirli enfeksiyon türlerine karşı etki gösterebilir.
Ağrı kesici çeşitleri nelerdir?
Ağrı kesici ilaçlar, içeriklerine göre iki ana gruba ayrılabilir: non-steroid anti-inflamatuvar ilaçlar (NSAID) ve asetaminofen grubu ilaçlar. NSAID’ler prostaglandin üretimini baskılayarak hem ağrıyı hem de inflamasyonu azaltırken; asetaminofen ise merkezi sinir sistemi üzerinde etkili olarak ağrıyı dindirir fakat inflamasyona karşı etkili değildir. Kullanım alanlarına göre ise başlıca şu şekilde sınıflandırılabilirler:
1. Non-steroid anti-inflamatuvar ilaçlar (NSAID)
NSAID’ler, steroid olmayan ve iltihap önleyici (anti-inflamatuvar) özelliklere sahip olan ilaçlardır. Bu grup ilaçlar, ağrıyı hafifletmek, ateşi düşürmek ve iltihabı azaltmak için kullanılır. Non-steroid anti-inflamatuvar ilaçların etkin maddeleri genellikle aspirin, ibuprofen veya naproksen sodyum içerir.
NSAID’lerin başlıca etki mekanizması, vücuttaki enzimlerin üretimini inhibe ederek iltihaplanma ve ağrıya neden olan kimyasalların (prostaglandinler) oluşumunu azaltmalarıdır. Bu sayede baş ağrısı, kas ve eklem ağrıları, adet sancıları gibi hafif ve orta şiddetteki ağrıların giderilmesine yardımcı olurlar.
Bu ilaçların ateş düşürücü etkisi de vardır ve bu nedenle grip veya soğuk algınlığı gibi durumlarda ateşi düşürmek için kullanılabilirler. Ayrıca bazı NSAID’ler, romatizma veya artrit gibi iltihaplı hastalıklarda iltihabı azaltmak için reçete edilir.
NSAID’lerin yaygın olarak kullanılan örnekleri şunlardır:
-
Aspirin
-
Ibuprofen (Advil, Nurofen)
-
Naproksen (Aleve)
-
Diklofenak (Voltaren)
-
Ketoprofen
-
Indometasin
-
Piroksikam
-
Lornoksikam
2. Asetaminofen (Parasetamol)
Asetaminofen (asetaminofen ya da parasetamol olarak da bilinir), hafif ile orta şiddetteki ağrıları hafifleten ve ateşi düşüren bir ilaçtır. Asetaminofen genellikle baş ağrısı, diş ağrısı, adet sancıları, kas ağrıları ve soğuk algınlığı ile gripte görülen ateş ve rahatsızlık hissini hafifletmek için kullanılır.
Asetaminofen’in kesin etki mekanizması tam olarak anlaşılmamıştır ancak merkezi sinir sistemi üzerinde etkili olduğu bilinmektedir. Prostaglandin sentezini inhibe ederek hem ateşi düşürür hem de ağrıyı dindirir ancak inflamasyonu azaltma özelliği yoktur.
Asetaminofen genellikle güvenli bir ilaç olarak kabul edilir ancak yüksek dozlarda alındığında karaciğere zarar verebilir. Bu nedenle kullanırken dozajına dikkat edilmesi önemlidir.
3. Opioid ağrı kesiciler
Opioid ağrı kesiciler, orta ile şiddetli ağrıların tedavisinde kullanılan ve opioid reseptörlerine bağlanarak etki gösteren güçlü analjeziklerdir. Bu grup ilaçlar genellikle akut cerrahi sonrası bakımda, travma durumlarında veya kanser gibi ileri evre hastalıklarda şiddetli kronik ağrının yönetiminde kullanılırlar.
Opioidlerin çalışma şekli, beyin ve omuriliğin opioid reseptörlerine bağlanarak vücudun ağrı algısını değiştirmeleri ve aynı zamanda duygusal tepkiyi de etkilemeleridir. Bu nedenle opioid içeren ilaçlar sadece fiziksel değil duygusal açıdan da ağrıyı azaltma etkisi gösterirler.
Opioid grubundaki bazı yaygın reçeteli ilaçlar şunlardır:
-
Morfin
-
Oksikodon (OxyContin)
-
Hidrokodon (Vicodin)
-
Fentanil
-
Metadon
-
Tramadol
Opioid ağrı kesicilerin birçok faydası olsa da dikkatli kullanılmaları gerekmektedir çünkü bağımlılık yapabilen özellikleri vardır. Ayrıca bulantı, kabızlık, uyuşukluk ve nefes alımında yavaşlama gibi yan etkileri de görülebilir.
4. Lokal anestezikler
Lokal anestezikler; operasyon sırasında veya sonrasında bölgesel blok anestezisi uygulanan hastalarda bölgesel anestezinin etkisinin geçmesi durumunda oluşan ağrıyı dindirmek için kullanılan ilaçlardır. Bu grup ilaçlar sinirlerin uyarılma eşiğini değiştirilerek sinir uyarılarının iletimini engeller ve böylece bölgedeki his kaybına yol açarlar.
Lokal anestezikler genellikle iğneyle enjekte edilir ya da krem ya da sprey formunda uygulanabilirler. Sinir blokajı yapılan bölgelerde kan damarlarının büzülmesini sağlayan vazokonstriktör içeren formları da bulunmaktadır.
Lokal anesteziklerin yaygın olarak kullanılan örnekleri şunlardır:
-
Lidokain
-
Bupivakain
-
Ropivakain
-
Prilokain
-
Mepivakain
-
Tetrakain
-
Etidokain
5. Kortikosteroidler
Kortikosteroidler; iltihabı azaltan güçlü immün baskılayıcı özelliklere sahip hormon benzeri ilaçlardır. Ağrı kesici özellikleri sayesinde inflamasyona bağlı ortaya çıkan eklem ve yumuşak doku ağrılarının tedavisinde kullanılırlar.
Kortikosteroidlerin yaygın kullanımları arasında artrit veya diğer romatizmal hastalıklara bağlı eklem iltihaplanması ve şişliğin azaltılması yer alır. Ayrıca otoimmün hastalıklarda iltihabı kontrol altına almak için de reçete edilirler.
Kortikosteroidlerin yaygın olarak kullanılan örnekleri şunlardır:
-
Prednizon
-
Metilprednizolon
-
Deksametazon
-
Triamsinolon
-
Hidrokortizon
-
Betametazon
-
Budesonid
-
Flutikazon
-
Mometazon
Kortikosteroidlerin uzun süreli kullanımı bazı yan etkilere yol açabilir; bu nedenle uzman hekim kontrolünde kullanılmaları önemlidir.
6. Antidepresanlar (ağrı kesici etkisi olanlar)
Antidepresanlar; depresyonu tedavi etmek için kullanılan psikiyatrik ilaçlardır ancak bazı türleri kronik ağrı yönetiminde de faydalı olabilirler. Özellikle nöropatik ağrıda, fibromyalji sendromunda ve kronik baş ağrılarında antidepresanlardan yararlanılmaktadır.
Antidepresanların nöropatik ağrıda etki mekanizması tam olarak anlaşılmamıştır ancak beyindeki kimyasal nörotransmitterlerin dengesini değiştirerek sinirleri onardığı düşünülmektedir. Ayrıca merkezi sinir sistemindeki serotonin düzeylerini artırarak ağrı hissetme eşiğini yükseltirler.
Antidepresanların kronik ağrı tedavisinde kullanılan türleri şunlardır:
-
Seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI)
-
Serotonin-norepinefrin geri alım inhibitörleri (SNRI)
-
Trisiklik antidepresanlar (TCA)
-
Monoamin oksidaz inhibitörleri (MAOI)
Antidepresanların bazı yan etkileri olabilir; bu nedenle uzman hekim kontrolünde ve önerilen dozda kullanılması önemlidir.
7. Antikonvülsanlar (ağrı kesici etkisi olanlar)
Antikonvülsanlar; nöbetleri kontrol altına almak için kullanılan ilaçlardır ancak bazı türleri kronik nöropatik ağrının tedavisinde de faydalı olabilirler. Özellikle diyabetik nöropati veya travmatik omurilik yaralanmasına bağlı gelişen nöropatik ağrılarda antikonvülsanlardan yararlanılır.
Antikonvülsanların nöropatik ağrıda etki mekanizması tam olarak anlaşılmamıştır ancak beyindeki kimyasal nörotransmitterlerin dengesini değiştirerek sinir uçlarının hiperaktivitesini baskıladığı düşünülmektedir. Ayrıca kalsiyum akışını düzenleyerek sinirlerin onarılmasına yardımcı olur.
Antikonvülsanların kronik nöropatik ağrı tedavisinde kullanılan türleri şunlardır:
-
Gabapentin (Neurontin)
-
Pregabalin (Lyrica)
-
Karbamazepin (Tegretol)
-
Okskarbazepin (Trileptal)
Antikonvülsanların bazı yan etkileri olabilir; bu nedenle uzman hekim kontrolünde ve önerilen dozda kullanılması önemlidir.
Ağrı kesici ne için kullanılır?
Ağrı kesici ilaçlar; başta baş ağrısı olmak üzere, migren, diş ve diş eti hastalıkları nedeniyle oluşan ağrılar, romatizmal hastalıklara bağlı eklem ve kas ağrıları, burkulma ve incinmeye bağlı oluşan ağrılar, adet sancıları ile grip ya da soğuk algınlığına bağlı ortaya çıkan ateş ve vücut kırgınlığını hafifletmek amacıyla kullanılırlar.
Ağrı kesici ne zaman içilir?
Ağrı kesiciler; başta baş ağrısı olmak üzere migren, diş ve diş eti hastalıkları nedeniyle oluşan ağrılar, burkulma ve incinmeye bağlı oluşan ağrılar ile adet sancıları gibi hafif veya orta şiddetteki ağrılar nedeniyle ihtiyaç halinde içilebilirler. Ayrıca grip veya soğuk algınlığı gibi durumlarda ateşi düşürmek için de kullanılabilirler.
Ağrı kesicilerin yan etkileri nelerdir?
Ağrı kesici ilaçların yan etkileri; kullanım sürelerine, sıklığına ve vücudun ilaca verdiği yanıta göre değişiklik gösterebilir. Bu gruptaki ilaçların uzun süreli veya yüksek dozda kullanımlarında genellikle mide-barsak sisteminde kanama riski ile karaciğer fonksiyon bozukluğu görülebilirken; ayrıca böbrek yetmezliği de yaşanabilir.
Hafif şekilde görülen yan etkiler ise ateş yükselmesi, iştahsızlık, baş dönmesi, baş ağrısı, uyuşukluk ve halsizliktir.
Özellikle opioid içeren ağır analjeziklerde yüksek doz kullanımında nefes alımında yavaşlama görülebilirken; bağımlılık riski de bulunmaktadır.
Ağrı Kesiciler Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
ağrı kesici ne işe yarar?
ağrı kesici ne zaman içilir?
ağrı kesicilerin yan etkileri nelerdir?
ağrı kesici nasıl çalışır?
ağrı kesici çeşitleri nelerdir?
ağrı kesici nedir?
ağrı kesiciler nasıl etki eder?
ağrı kesici hangi durumlarda kullanılır?
ağrı kesici nedir?
ağrı kesici nasıl çalışır?
ağrı kesici çeşitleri nelerdir?
ağrı kesici ne işe yarar?
ağrı kesici ne zaman içilir?
ağrı kesicilerin yan etkileri nelerdir?