Zatürre (pnömoni), akciğerleri etkileyen bir enfeksiyon türüdür. Bakteriler, virüsler veya mantarlar bu hastalığın sebebi olabilir. Bu enfeksiyon akciğerlerdeki alveolleri (hava keseciklerini) sıvı ile doldurabilir ve bu durum nefes almayı zorlaştırabilir. Zatürre hafif ya da şiddetli seyredebilir. Hafif zatürre evde tedavi edilebilirken, şiddetli zatürre hastanede tedavi gerektirebilir. Zatürre özellikle yaşlılarda, bebeklerde ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde tehlikeli olabilir.
Zatürre (Pnömoni) Nedir?
Zatürre, akciğerlerin alveolar boşluklarının enfeksiyonu olarak tanımlanabilir. Akciğerlerin hava keseciklerini etkileyen ve iltihaplanmasına yol açan bir hastalıktır. Bu iltihaplanma sonucu hava keseciklerinde sıvı birikmesi meydana gelebilir. Zatürre, bakteriler, virüsler veya mantarların akciğerlere ulaşarak buralarda enfeksiyona neden olmasıyla ortaya çıkar. Zatürre hafif ya da şiddetli seyredebilen bir hastalıktır.
Zatürrenin Diğer Adı Nedir?
Zatürre hastalığının tıbbi adı pnömonidir. Pnömoni; solunum yolu enfeksiyonları sınıfında yer alır ve temel olarak akciğerlerin alveolar boşluklarını etkileyen bir enfeksiyon türüdür. Akciğerlerin alveolar boşlukları, hava ile temas eden ve solunan havanın içindeki oksijenin kana geçmesini sağlayan bölgelerdir. Pnömoni, bu bölgelerde iltihaplanmaya ve sıvı birikmesine neden olur, bu da nefes almayı zorlaştırır.
Zatürre (Pnömoni) Neden Olur?
Zatürre, akciğerlere ulaşan bakterilerin, virüslerin veya mantarların neden olduğu bir enfeksiyondur. En yaygın zatürre nedeni solunum yoluyla bulaşan bakterilerdir. Ayrıca insandan insana bulaşabilen bazı virüsler de pnömoniye yol açabilir. Bulaşıcı hastalıklar, soğuk algınlığı ve griple aynı ortamda bulunmak zatürre riskini artırır. Aynı zamanda bağışıklık sisteminin zayıflaması da pnömoni riskini artıran faktörlerdendir.
Bakteriyel Zatürre
Bakteriyel zatürrenin en yaygın nedeni Streptococcus pneumoniae bakterisidir. Bu bakteri sağlıklı bireylerin boğazlarında veya burunlarında doğal olarak bulunabilir ancak bu kişilerde herhangi bir hastalığa neden olmazlar. Ancak soğuk algınlığı veya grip gibi diğer hastalıklar bağışıklık sistemini zayıflatır ve bu durumda Streptococcus pneumoniae bakterisi zatürrenin en yaygın nedeni haline gelir. Bunun dışında Haemophilus influenzae, Legionella pneumophila ve Mycoplasma pneumoniae gibi diğer bakteriler de bakteriyel pnömoniye neden olabilir.
Viral Zatürre
Viral zatürrenin en yaygın nedeni grip virüsüdür. Ayrıca A ve B tipi influenza virüsleri, parainfluenza virüsleri ve adenovirüsler de viral pnömoniye neden olabilir. Viral pnömonide bağışıklık sistemi zayıfladığı için bakteriyel pnömoni riski artar.
Mantar Enfeksiyonları
Mantar enfeksiyonları da pnömoniye neden olabilir. Özellikle bağışıklık sistemi HIV/AIDS veya kanser tedavisi gibi nedenlerle zayıflamış olan kişilerde mantar kaynaklı zatürre görülme ihtimali fazladır. Histoplazma capsulatum, Coccidioides immitis ve Cryptococcus neoformans gibi mantarlar pnömoniye neden olabilir.
Kimyasal Maddeler
Kimyasal maddeler de pnömoniye neden olabilir. Kimyasal maddelerin solunması akciğerlerde iltihaplanmaya ve hasara yol açar. Özellikle endüstriyel kazalar veya intihar amaçlı gaz inhalasyonu gibi durumlarda kimyasal madde kaynaklı pnömoni riski artar.
Zatürre (Pnömoni) Belirtileri Nelerdir?
Bakteriyel zatürrenin belirtileri ani ve şiddetli başlarken, viral zatürrenin belirtileri daha hafif seyredebilir ve uzun sürebilir. En yaygın belirtiler öksürük, nefes darlığı, göğüs ağrısı ve yüksek ateştir. Göğüste batma hissiyle birlikte nefes alıp vermek zorlaşır. Öksürük genellikle balgamlıdır ve kanlı balgam çıkarılabilir. Zatüreli kişilerde ateş, titreme, terleme, halsizlik ve yorgunluk görülürken; bebeklerde iştahsızlık, mide bulantısı ve kusma gibi belirtiler de görülebilir.
Genel Belirtiler
-
Öksürük
-
Ateş
-
Titreme
-
Göğüs ağrısı
-
Nefes darlığı
-
Balgam çıkarma
-
Halsizlik
-
Yorgunluk
-
İştahsızlık
-
Mide bulantısı ve kusma (bebeklerde)
Öksürük
Zatürrenin en belirgin ve yaygın belirtilerinden biri öksürüktür. Başlangıçta kuru olan öksürük zamanla balgamlı hale dönüşebilir ve balgamın rengi sarımsı veya yeşil olabilir. Bazı durumlarda öksürükle birlikte kan da gelebilir yani kanlı balgam çıkarılabilir.
Ateş
Zatüre hastalarında ateş görülmesi oldukça yaygındır. Ancak ateş her zaman yüksek olmayabilir; bazı hastalarda düşük dereceli ateş veya hiç ateş olmayabilir.
Titreme
Titreme genellikle yüksek ateşe bağlı olarak ortaya çıkar. Zatüre hastalarında titreme şiddetli olabilir ve zaman zaman hasta terleyebilir.
Göğüs Ağrısı
Pnömoni göğüs duvarında ağrı hissine neden olabilir. Bu ağrı genellikle nefes alıp verme veya öksürdüğünde artar.
Nefes Darlığı
Nefes darlığı pnömoninin önemli belirtilerinden biridir ancak her pnömoni hastasında görülmez. Nefes darlığının şiddeti genellikle akciğer enfeksiyonunun ne kadar ciddi olduğuna bağlıdır.
Balgam
Zatüre hastaları genellikle öksürdüklerinde sarı, yeşil veya kahverengi balgam çıkarırlar.
Halsizlik ve Yorgunluk
Halsizlik ve yorgunluk pnomoninin önemli belirtilerindendir. Hastalar yoğun bir yorgunluk hissederler ve günlük aktivitelerini gerçekleştirmekte zorlanabilirler.
Bebeklerdeki Belirtiler
Bebeklerde zatürrenin belirtileri daha farklıdır. Örneğin bebeklerde iştahsızlık, mide bulantısı ve kusma görülebilir. Ayrıca bebeklerin solunum hızında artış olabilir.
Zatürre (Pnömoni) Tehlikeli Mi?
Zatürre tehlikeli bir hastalık olabilir ancak tedavi edildiğinde genellikle iyileşme sağlanır. Zatürrenin tehlikesi akciğerlerin ciddi şekilde hasar görmesine, vücudun diğer organlarına yayılmasına veya öldürücü olmasına bağlıdır. Enfeksiyon vücudun diğer organlarına yayıldığında sepsis adı verilen hayati tehlike oluşturan bir duruma yol açabilir. Bunun yanı sıra zatürrenin yaşlılar, küçük çocuklar veya bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde ortaya çıkması daha tehlikeli kabul edilir.
Zatürre (Pnömoni) Nasıl Teşhis Edilir?
Zatürrenin teşhisi semptomların değerlendirilmesiyle başlar; ardından akciğerlere dair daha fazla bilgi edinmek için fizik muayene yapılır ve çeşitli testler istenir. Göğsün dinlenmesi sırasında anormal sesler duyulması tanıya yardımcı olurken; istenen kan testleri enfeksiyon varlığını doğrulayabilir. Akciğer röntgeni çekilmesi zorunlu olup; bilgisayarlı tomografi taraması talep edilebilir. Ayrıca balgam örneği alınarak laboratuvar ortamında incelenebilir; bu sayede enfeksiyonun sebebi belirlenebilir. Nadir durumlarda bronkoskopi yöntemiyle hava yolları incelenebilir.
Fizik Muayene
Fizik muayene sırasında doktor göğüs bölgesini dinler ve anormal sesler olup olmadığını kontrol eder.
Kan Testleri
Kan testleri enfeksiyon varlığını doğrulayabilir ancak kesin tanı için diğer testlere ihtiyaç vardır.
Görüntüleme Testleri
Akciğer röntgeni çekilmesi zorunlu olup bilgisayarlı tomografi taraması talep edilebilir.
Balgam Kültürü Testi
Balgam kültürü testi ile hava yollarından alınan balgam örneği laboratuvar ortamında incelenerek enfeksiyonun sebebi belirlenebilir.
Bronkoskopi Yöntemi
Nadir durumlarda bronkoskopi yöntemiyle hava yolları incelenebilir.
Zatürre (Pnömoni) Kimlerde Görülür?
Kişinin yaşına, sağlık geçmişine veya yaşam tarzına bağlı olarak pnömoni riski artabilir veya azalabilir. Akut bakteriyel pnömoni sağlıklı bireylerde görülse de bazı gruplarda hastalığın riski daha yüksektir; kronik rahatsızlığı olan kişilerde pnömokok zatürresi riski artarken, küçük çocuklarda viral pnömoni riski yüksektir.
Yaşlılar
Genel olarak yaşlı bireylerde daha fazla kronik rahatsızlık olabileceğinden zatürrenin riski yüksektir.
Küçük Çocuklar
Küçük çocuklarda bağışıklık sistemi henüz tam gelişmediği için viral zatürre riski daha fazladır.
Kronik Rahatsızlığı Olanlar
Kronik kalp, kronik böbrek veya karaciğer yetmezliği gibi rahatsızlığı olan kişilerde bakteriyel zatürre riski yüksektir.
Bağışıklık Sistemi Zayıf Olanlar
Bağışıklık sistemi HIV/AIDS veya kanser tedavisi gibi nedenlerle zayıflamış olan kişilerde pnömoni riski artar.
Sigara İçenler
Sigara içenlerde pnömokok zatürresi riski artmaktadır.
Alkol Tüketimi Yüksek Olanlar
Aşırı alkol tüketimi de pnömokok zatürresi riskini artırmaktadır.